Anasayfa
İSLAMİYET ve KAFKASYA
Emperyalizm, kelime anlamı olarak, güçlü bir ulusun kendinden daha güçsüz bir ulusu, ekonomik, siyasi, ve kültürel yönden sömürmesi demektir. Ben bu tanıma dini sömürüyüde eklemek istiyorum hristiyan misyonerlerin bunun en iyi örneği olduğunu düşünüyorum.
Sömürgeci devletlerin politikaları dini, kültürel, siyasi ve ticari yöndendi. Kendinden güçsüz olan ulusun tüm doğal kaynaklarına el koyup ticari yönden zayıflatıyor akabinde hristiyan misyonerler aracılığı ile halkı hrıstiyanlaştırıp hakimiyeti altına alıyorlarlardı.
Kafkasyada doğal güzellikleri ve strateji konumu bakımından bu sömürgeci devletlerin dikkatini çekmişti. Başta Ruslar olmak üzere İngilizlere kadar bir çok büyük devletin iştahını kabartmıştır. Asya da, Afrika da ve Amerika da etkili olan bu sömürgeci hareket Kafkasya da etkili olmamıştır. Bunun en önemli nedenlerinden biri orda yaşan halkların diğer milletlerden çok daha üstün bir kültürel zenginliğe sahip olması ve İslamiyet’in Kafkasyanın böyük bir çoğunluğunda hakim olmasıydı.
Ebedi düşmanımız olan Rusların bu sömürgecilik kervanında çerkesler üzerinde sadece ticari anlamda etkili olduğu görmekteyiz. Çerkeslerin Ruslardan çok daha üstün bir medeniyet olduğumuz için Rusların kültürel anlamda bir etkisinden söz edilemez. Meseleye ticari açıdan bakacak olursak bu konuda çok etkili olduğu görülmektedir. Adiğe ülkesindeki rus istilası yüzünden ticari hayat sekteye uğramış tüccarlar tarafından güvenilirliğini yitirmiştir. Biz burada dini misyonerlik ve hristiyanlığın adiğeler arasında neden diğer sömürge halklar kadar etkili olmadığından bahsedeceğiz.
Kuzey Kafkasya’da Kabardey ve Abazaların çok az bir kısmı ve osetler dışında Müslümanlığın hakim din olduğu görülmektedir. Peki neden İslamiyet çerkesler tarafından kabul görürken hristiyanlık itibar görmemiştir. Bunun en önemli nedeni xabzemiz ile İslamiyet arasındaki büyük benzerlikten kaynaklanmaktadır. Bu benzerlikten bir kaçını haddim olmadan sizinle paylaşmak istiyorum.
İzzetli bir ölümü zilletli bir yaşama tercih edecek kadar asil olan milletimiz inandığı din de tabi ki bu eksende olmalıydı.
Peygamber Efendimiz(SAV) hadis-i şeriflerinde şöyle buyurmuştur: “Münafıklığın alameti üçtür: konuşunca yalan söyler, söz verince sözünden cayar, kendisine bir şey emanet edildiğinde hıyanet eder.” (Buhari, iman 24) hadiste de görüldüğü üzere Müslümanlığın münafıklardan ayıran özellikler söylenmiştir. Bizim xabzemizde de yalan söylemenin sözünde durmamanın ve emanete hıyanet etmenin haynap olduğu bunu işleyenlerin cezalandırarak toplumdan dışlandığı görülmektedir.
Kuran-ı Kerim de Yüce Allah şöyle buyuruyor: “ Yalnız Allah’a ibadet edip O’na hiçbir şeyi şerik yapmayın. Anneye, babaya, akrabalara, yetimlere, fakirlere, yakın komşulara, uzak komşulara, yol arkadaşlarına, garip ve yolculara ve maliki bulunduğunuz kimselere güzel muamele edin.” (nisa surasi 4/36) xabzemize göre de anneye, babaya, akrabalara saygılı olmamız, yolda kalmışa, fakire, yetime yardım etmemiz gerekmez mi? Peki ya misafir perverlikte bizim kadar misafirperver bir halk daha var mı? Yine hadis-i Şerifte;“ Cebrail bana, komşuna iyilik yapmayı, o kadar hatırlattı ki neredeyse komşuyu komşuya mirasçı yapacak sandım.” ( Buhari, efep 28, Müslim, birr 140) Diyen Peygamber Efendimiz(SAV) komşuya iyi davranmamızı tavsiye ediyor. Peki Xabzemiz de buna ters bir durum söz konusu mu şahsen ben komşuluk haklarını adiğelerden daha çok gözeten bir halk bilmiyorum.
Büyüğe saygı göstermek konusunda da biz çerkeslerden daha saygılı bir millet olduğunu sanmıyorum belki çerkes olduğumdan yeteri kadar objektif bakamıyor olabilir ama büyüğüne ve idarecisine bizden daha saygılı daha sadık bir millet yoktur zannediyorum. İnsanlığın iftihar tablosu Efendimiz(SAV) şöyle buyurdu, Ebu musa rivayet ediyor; “ saçı sakalı ağarmış müslümana, Kuran hususunda haddi aşmayıp onu okumaktan ve adil idareciye saygı göstermek, Allah’a duyulan tazimden kaynaklanır.” (Ebu Davut, edeb 20) evet saygı hususunda da xabzemizle efendimizin sünneti dolayısıylada İslami yaşam tarzı bir birlerine ne kadar uymaktadır.
Adiğeler önemli bir durum da umumu ilgilendirecek bir karar alınacağı zaman meselenin ilgilendirdiği çevre ortaklaşa bir karar alma luzumu görür.bir yer ve tarih belirtilir ve thamateler konuyu enine boyuna orada tartışırlar bu toplantılara gençlerde katılırdı ve bir karara bağlanırdı. Karar verildikten sonra netice tüm halka ilan edilirdi. Bu istişare kültürü aile içinden başlayıp tüm kafkasyayı ilgilendiren bir hususa kadar bu şekilde olurdu ve verilen karar kesinlikle uyulur karar dışına asla çıkılmazdı. Asr-ı Saadet döneminde de Peygamber efendimiz hep istişare yapmayı tavsiye etmiş ve kendiside çoğu zaman ümmeti ile istişarede bulunmuştur. Uhud savaşında Peygamber Efendimiz(SAV) arkadaşlarıyla savaş hakkında istişarede bulunur, kendisi bu savaşın savunma savaşı olmasının daha iyi olacağını söyler fakat bazı sahabeler düşman ordusundan daha güçlü olduğunu ve onları yenebileceklerini düşündükleri için savunma savaşı yapmayı istemezler. İstişarede de çoğunluğun kararı bu yönde olunca efendimiz istişare karaına uymuş hucum savaşı yapması konusunda orduya emir vermiştir. Bir miktar okçu gurubunu da uhud dağında yerleştirmiş sonuç ne olursa olsun ben size emir vermediğim sürece yerinizden ayrılmayacaksınız diye tembihte bulunmuştur. Savaş başlamış Müslümanlar tam galip gelecekleri vakit uhud da ki okçular kazandık düşüncesiyle yerlerini terk edince, azanılması muhtemel bir savaş Müslümanların ağır kayıpları ile son bulmuştur. Evet bu hadisede 2 duruma dikkat çekmek istiyorum. Birincisi Peygamber Efendimizin (SAV) sonucunun kötü olacağını bilse bile istişare kararına uyduğu, ikincisi ise, emre itaat etmeyen okçuların yerlerini terk ederek zafere mani olmalarıdır. Evet Efendimizin(SAV) istişare sünnetini ve büyüğe, yöneticiye itaatte ki gerekliliği xabzemizdeki istişare kültürüne ve büyüğe ve yöneticiye itatteki gereklilik birbirlerinin aynısı değil mi? Ayrıca kitabımız Kur’an da Yüce Allah; “ … ve işleri onlarla müşavere et.” (Al-i İmran 3/159) , “onlar işlerini istişare eile yürütürler.” (şura suresi 42/38) Kur’an-ı Kerim’de de Peygamber Efendimiz’in hayatında da xabzemizde de istişarenin ne kadar elzem olduğu görülmektedir.
Diğer bir orak nokta da, biz Adiğeler mutlu ve kederli günlerde hep birlikte olmuş, beraber sevinip beraber üzülmüşüzdü. Hasta, cenaze, doğum ve düğün ziyaretlerine önem vermiş ihmal etmemeye azami gayret göstermişizdir. Ebu hureyre (ra) demiştir ki; Resurullah(SAV) şöyle buyurdu:” Aziz ve Celil olan Allah, kıyamet gününde şöyle buyuruyor: “Ey İnsanoğlu! Hasta oldum beni dolaşmadın.” Kul; “Ya Rabbi sen Rabbülaleminsin seni nasıl dolaşırım?” der. Cenab-ı Hak:”bilmiyormusun falan kulum hasta oldu da sen onu ziyaret etmedin, eğer onu ziyaret etseydin, kesinlikle beni o hasta kulun yanında bulacaktın.”(muslim, birr 43) Evet bunlara benzer sayısız örnekler Kur’an’dan ayetler, Efendimizden hadisler sıralayabiliriz.
Daha önceleri çok tartışmalara konu olan bu hususa bir nebzede olsa hadis kitaplarından ve Kur’an’dan örnekler vererek yardımcı olmaya çalıştım. Aslında islamiyetin kültürümüzle çatışmadığını bilakis xabzemizle bire bir denecek kadar örtüştüğünün bilinmesi gereklidir.
Binaenaleyh rus sömürgeciğinin dini ayağı biz Adiğelerde itibar görmemesi ve şiddetli bir şekilde reddedilmesi bu sebeplendir. Onuru, haysiyeti, bağımsızlığına düşkünlüğünü, ve daha nice erdemleriyle tanınan milletimiz İslamiyetle daha da şereflenmiştir. Çerkes olmak evet gerçekten çok büyük bir ayrıcalıktır ve asilliktir ama ondan da asili Müslüman bir çerkes olmaktır.
Emperyalizm, kelime anlamı olarak, güçlü bir ulusun kendinden daha güçsüz bir ulusu, ekonomik, siyasi, ve kültürel yönden sömürmesi demektir. Ben bu tanıma dini sömürüyüde eklemek istiyorum hristiyan misyonerlerin bunun en iyi örneği olduğunu düşünüyorum.
Sömürgeci devletlerin politikaları dini, kültürel, siyasi ve ticari yöndendi. Kendinden güçsüz olan ulusun tüm doğal kaynaklarına el koyup ticari yönden zayıflatıyor akabinde hristiyan misyonerler aracılığı ile halkı hrıstiyanlaştırıp hakimiyeti altına alıyorlarlardı.
Kafkasyada doğal güzellikleri ve strateji konumu bakımından bu sömürgeci devletlerin dikkatini çekmişti. Başta Ruslar olmak üzere İngilizlere kadar bir çok büyük devletin iştahını kabartmıştır. Asya da, Afrika da ve Amerika da etkili olan bu sömürgeci hareket Kafkasya da etkili olmamıştır. Bunun en önemli nedenlerinden biri orda yaşan halkların diğer milletlerden çok daha üstün bir kültürel zenginliğe sahip olması ve İslamiyet’in Kafkasyanın böyük bir çoğunluğunda hakim olmasıydı.
Ebedi düşmanımız olan Rusların bu sömürgecilik kervanında çerkesler üzerinde sadece ticari anlamda etkili olduğu görmekteyiz. Çerkeslerin Ruslardan çok daha üstün bir medeniyet olduğumuz için Rusların kültürel anlamda bir etkisinden söz edilemez. Meseleye ticari açıdan bakacak olursak bu konuda çok etkili olduğu görülmektedir. Adiğe ülkesindeki rus istilası yüzünden ticari hayat sekteye uğramış tüccarlar tarafından güvenilirliğini yitirmiştir. Biz burada dini misyonerlik ve hristiyanlığın adiğeler arasında neden diğer sömürge halklar kadar etkili olmadığından bahsedeceğiz.
Kuzey Kafkasya’da Kabardey ve Abazaların çok az bir kısmı ve osetler dışında Müslümanlığın hakim din olduğu görülmektedir. Peki neden İslamiyet çerkesler tarafından kabul görürken hristiyanlık itibar görmemiştir. Bunun en önemli nedeni xabzemiz ile İslamiyet arasındaki büyük benzerlikten kaynaklanmaktadır. Bu benzerlikten bir kaçını haddim olmadan sizinle paylaşmak istiyorum.
İzzetli bir ölümü zilletli bir yaşama tercih edecek kadar asil olan milletimiz inandığı din de tabi ki bu eksende olmalıydı.
Peygamber Efendimiz(SAV) hadis-i şeriflerinde şöyle buyurmuştur: “Münafıklığın alameti üçtür: konuşunca yalan söyler, söz verince sözünden cayar, kendisine bir şey emanet edildiğinde hıyanet eder.” (Buhari, iman 24) hadiste de görüldüğü üzere Müslümanlığın münafıklardan ayıran özellikler söylenmiştir. Bizim xabzemizde de yalan söylemenin sözünde durmamanın ve emanete hıyanet etmenin haynap olduğu bunu işleyenlerin cezalandırarak toplumdan dışlandığı görülmektedir.
Kuran-ı Kerim de Yüce Allah şöyle buyuruyor: “ Yalnız Allah’a ibadet edip O’na hiçbir şeyi şerik yapmayın. Anneye, babaya, akrabalara, yetimlere, fakirlere, yakın komşulara, uzak komşulara, yol arkadaşlarına, garip ve yolculara ve maliki bulunduğunuz kimselere güzel muamele edin.” (nisa surasi 4/36) xabzemize göre de anneye, babaya, akrabalara saygılı olmamız, yolda kalmışa, fakire, yetime yardım etmemiz gerekmez mi? Peki ya misafir perverlikte bizim kadar misafirperver bir halk daha var mı? Yine hadis-i Şerifte;“ Cebrail bana, komşuna iyilik yapmayı, o kadar hatırlattı ki neredeyse komşuyu komşuya mirasçı yapacak sandım.” ( Buhari, efep 28, Müslim, birr 140) Diyen Peygamber Efendimiz(SAV) komşuya iyi davranmamızı tavsiye ediyor. Peki Xabzemiz de buna ters bir durum söz konusu mu şahsen ben komşuluk haklarını adiğelerden daha çok gözeten bir halk bilmiyorum.
Büyüğe saygı göstermek konusunda da biz çerkeslerden daha saygılı bir millet olduğunu sanmıyorum belki çerkes olduğumdan yeteri kadar objektif bakamıyor olabilir ama büyüğüne ve idarecisine bizden daha saygılı daha sadık bir millet yoktur zannediyorum. İnsanlığın iftihar tablosu Efendimiz(SAV) şöyle buyurdu, Ebu musa rivayet ediyor; “ saçı sakalı ağarmış müslümana, Kuran hususunda haddi aşmayıp onu okumaktan ve adil idareciye saygı göstermek, Allah’a duyulan tazimden kaynaklanır.” (Ebu Davut, edeb 20) evet saygı hususunda da xabzemizle efendimizin sünneti dolayısıylada İslami yaşam tarzı bir birlerine ne kadar uymaktadır.
Adiğeler önemli bir durum da umumu ilgilendirecek bir karar alınacağı zaman meselenin ilgilendirdiği çevre ortaklaşa bir karar alma luzumu görür.bir yer ve tarih belirtilir ve thamateler konuyu enine boyuna orada tartışırlar bu toplantılara gençlerde katılırdı ve bir karara bağlanırdı. Karar verildikten sonra netice tüm halka ilan edilirdi. Bu istişare kültürü aile içinden başlayıp tüm kafkasyayı ilgilendiren bir hususa kadar bu şekilde olurdu ve verilen karar kesinlikle uyulur karar dışına asla çıkılmazdı. Asr-ı Saadet döneminde de Peygamber efendimiz hep istişare yapmayı tavsiye etmiş ve kendiside çoğu zaman ümmeti ile istişarede bulunmuştur. Uhud savaşında Peygamber Efendimiz(SAV) arkadaşlarıyla savaş hakkında istişarede bulunur, kendisi bu savaşın savunma savaşı olmasının daha iyi olacağını söyler fakat bazı sahabeler düşman ordusundan daha güçlü olduğunu ve onları yenebileceklerini düşündükleri için savunma savaşı yapmayı istemezler. İstişarede de çoğunluğun kararı bu yönde olunca efendimiz istişare karaına uymuş hucum savaşı yapması konusunda orduya emir vermiştir. Bir miktar okçu gurubunu da uhud dağında yerleştirmiş sonuç ne olursa olsun ben size emir vermediğim sürece yerinizden ayrılmayacaksınız diye tembihte bulunmuştur. Savaş başlamış Müslümanlar tam galip gelecekleri vakit uhud da ki okçular kazandık düşüncesiyle yerlerini terk edince, azanılması muhtemel bir savaş Müslümanların ağır kayıpları ile son bulmuştur. Evet bu hadisede 2 duruma dikkat çekmek istiyorum. Birincisi Peygamber Efendimizin (SAV) sonucunun kötü olacağını bilse bile istişare kararına uyduğu, ikincisi ise, emre itaat etmeyen okçuların yerlerini terk ederek zafere mani olmalarıdır. Evet Efendimizin(SAV) istişare sünnetini ve büyüğe, yöneticiye itaatte ki gerekliliği xabzemizdeki istişare kültürüne ve büyüğe ve yöneticiye itatteki gereklilik birbirlerinin aynısı değil mi? Ayrıca kitabımız Kur’an da Yüce Allah; “ … ve işleri onlarla müşavere et.” (Al-i İmran 3/159) , “onlar işlerini istişare eile yürütürler.” (şura suresi 42/38) Kur’an-ı Kerim’de de Peygamber Efendimiz’in hayatında da xabzemizde de istişarenin ne kadar elzem olduğu görülmektedir.
Diğer bir orak nokta da, biz Adiğeler mutlu ve kederli günlerde hep birlikte olmuş, beraber sevinip beraber üzülmüşüzdü. Hasta, cenaze, doğum ve düğün ziyaretlerine önem vermiş ihmal etmemeye azami gayret göstermişizdir. Ebu hureyre (ra) demiştir ki; Resurullah(SAV) şöyle buyurdu:” Aziz ve Celil olan Allah, kıyamet gününde şöyle buyuruyor: “Ey İnsanoğlu! Hasta oldum beni dolaşmadın.” Kul; “Ya Rabbi sen Rabbülaleminsin seni nasıl dolaşırım?” der. Cenab-ı Hak:”bilmiyormusun falan kulum hasta oldu da sen onu ziyaret etmedin, eğer onu ziyaret etseydin, kesinlikle beni o hasta kulun yanında bulacaktın.”(muslim, birr 43) Evet bunlara benzer sayısız örnekler Kur’an’dan ayetler, Efendimizden hadisler sıralayabiliriz.
Daha önceleri çok tartışmalara konu olan bu hususa bir nebzede olsa hadis kitaplarından ve Kur’an’dan örnekler vererek yardımcı olmaya çalıştım. Aslında islamiyetin kültürümüzle çatışmadığını bilakis xabzemizle bire bir denecek kadar örtüştüğünün bilinmesi gereklidir.
Binaenaleyh rus sömürgeciğinin dini ayağı biz Adiğelerde itibar görmemesi ve şiddetli bir şekilde reddedilmesi bu sebeplendir. Onuru, haysiyeti, bağımsızlığına düşkünlüğünü, ve daha nice erdemleriyle tanınan milletimiz İslamiyetle daha da şereflenmiştir. Çerkes olmak evet gerçekten çok büyük bir ayrıcalıktır ve asilliktir ama ondan da asili Müslüman bir çerkes olmaktır.
